Antibiyotik direnci tüm dünyay? etkileyen bir tehdit
Antibiyotik direncine kar?? “Hap? Yutma” kampanyas?. Antibiyotiklerin yanl?? ve gereksiz kullan?m? direnç geli?imine yol aç?yor. Ne kadar az antibiyotik kullan?l?rsa, o kadar az direnç geli?ir.
Türkiye Enfeksiyon Hastal?klar? ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanl?k Derne?i (EKMUD) Ba?kan? Prof. Dr. Canan A?alar, antibiyotik direncinin fark?ndal???na dikkat çekerken EKMUD, KL?M?K, H?DER ve Çocuk Enfeksiyon ve Ba????klama Dernekleri'nin ortak ba?latt??? “Hap? Yutma” halk fark?ndal?k kampanyas?na de?indi. Yanl?? ve gereksiz antibiyotik kullanma üzerine kurgulanan kampanyan?n detaylar?na www.hapiyutma.com adresinden ula??labiliyor.
Dünya Sa?l?k Örgütü (DSÖ)'nün 2016-2018 verilerine göre 65 ülke aras?nda Türkiye, antibiyotik kullan?m?n?n en fazla oldu?u ülke olarak belirtilmektedir. Ancak yap?lan çal??malar sonucunda antibiyotik kullan?m?nda azalma olmu?tur. 20.11.2020 tarihinde düzenlenen 5. Ak?lc? Antibiyotik Kullan?m? ve Fark?ndal?k Sempozyumu'nda T.C. Sa?l?k Bakanl???'n?n verilerine göre; Türkiye'de 2011 y?l?nda 42,28 olan tüketim de?erinin, 2019'da 31,86'ya geriledi?i görülmektedir. 2011 y?l?nda Türkiye genelinde aile hekimlerinin antibiyotik bulunan reçete de?eri yüzde 34,94 iken, 2019 y?l?nda yüzde 23,87'ye geriledi?i ve bunun da antibiyotik reçetelemesinde yüzde 32'lik bir dü?ü?ü gösterdi?i belirtilmektedir.
Antibiyotik tedavisi için bakteriyel enfeksiyon gerekli
Antibiyotikler, bakterileri öldürmek ve onlar?n ço?almas?n? engellemek amac?yla kullan?lan ilaçlard?r diyen Türkiye Enfeksiyon Hastal?klar? ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanl?k Derne?i Ba?kan? Prof. Dr. Canan A?alar ?unlar? söyledi: “Virüsler veya mantarlar nedeniyle geli?en enfeksiyonlarda antibiyotikler kullan?lmaz. Antibiyotikler, doktor önerisiyle kullan?lmal?d?r çünkü antibiyotik tedavisine ba?lamak için öncelikle hastalar?n bakteriyel enfeksiyonu olmas? gereklidir. Hekimler, hastalar?n ?ikâyetleri, muayene bulgular?n? de?erlendirmekte ve gerekti?inde birtak?m testler isteyip hastan?n antibiyotik tedavisine ihtiyac? olup olmad???n? belirlemektedir. Burun ak?nt?s?, öksürük ve ate? yüksekli?i ile seyreden viral üst solunum yolu enfeksiyonlar?nda antibiyotik tedavisinin yeri yoktur.”
Antibiyotikler doktorlar?n önerdi?i dozda kullan?lmal?
Antibiyotikler doktorlar?n önerdi?i dozda, önerdi?i ?ekilde, belirtilen saatlerde ve sürede kullan?lmal?d?r uyar?s?nda bulunan Prof. Dr. Canan A?alar sözlerine ?öyle devam etti: “Bazen ki?iye göre antibiyotiklerin dozunda de?i?iklik yap?lmas? gerekmektedir. Gerekti?inden daha fazla miktarda antibiyotik kullan?ld???nda görülen yan etkiler artabilir. Yine gereksiz yere veya önerilen dozdan daha dü?ük dozda, sürede kullan?ld???nda bakterilerin antibiyotikleri tan?ma ve direnç geli?tirme riski bulunmaktad?r. Bu yüzden önerilen dozlara uyulmas? çok önemlidir. Antibiyotiklerin kullan?m süresi, kullanan ki?iye ve geçirilen enfeksiyonun ?iddetine ba?l? olarak doktor taraf?ndan belirlenmektedir. Önerilen süreden daha k?sa sürede antibiyotik kesildi?inde enfeksiyonun kontrolü sa?lanamayabilir. Ancak gereksiz yere daha uzun sürelerde kullan?ld???nda ise ilaç yan etkisi ortaya ç?kabilir.”
Antibiyotiklerin yanl?? ve gereksiz kullan?m? direnç geli?imine yol aç?yor
Antibiyotiklerin yanl?? ve gereksiz kullan?m? direnç geli?imine yol açt??? gibi, ayn? zamanda hastalar?n antibiyotiklerin yan etkilerine gereksiz yere maruz kalmalar?na sebep olmaktad?r diyen Prof. Dr. Canan A?alar: “Antibiyotiklerin yan etkisi, kullan?lan antibiyoti?e göre de?i?iklik göstermektedir. Bazen ya?am? tehdit edebilecek alerjik bir reaksiyon olabilece?i gibi, vücutta ka??nt? ve döküntü, böbrek ve karaci?er testlerinde bozulmalara sebep olabilir. Ba??rsakta bulunan ve kendi içerisinde dengeli bir ?ekilde ya?amlar?n? sürdüren bakteriler aras?ndaki dengeyi bozarak pek çok olumsuz sonuç do?mas?na da neden olabilir. Bu durumda geli?en ishal, hastay? daha fazla etkileyebilir. Yine vücutta normalde bulunan dengeli bir ?ekilde ya?amlar?n? sürdüren mikroplar aras?ndaki dengenin bozulmas? sonucu, mantar enfeksiyonu geli?ebilir ki, bu da mevcut enfeksiyon kadar hastay? y?pratan bir sürece neden olabilir” dedi.
Ne kadar az antibiyotik kullan?l?rsa, o kadar az direnç geli?ir
Prof. Dr. Canan A?alar: “Antibiyotiklerin ke?fi, dünya tarihindeki en önemli bulu?lardan biridir. Ancak hem insanlarda hem hayvanlarda antibiyotiklerin uygunsuz ve gereksiz kullan?m? bakterilerde direnci tetiklemektedir. Antibiyotiklere maruz kald?kça bakteriler, antibiyotiklerin kendilerini yok etmesini engelleyecek farkl? direnç mekanizmalar? geli?tirmektedir ve sonuçta antibiyotikler bakterileri öldürecek gücü kaybetmektedir. Daha önce hiç antibiyotik tedavisi almam?? bir ki?i kolayca tedavi olurken, antibiyotik kullananlarda daha etkili olabilecek, daha güçlü antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaktad?r. Yani antibiyotik kullan?l?rken duyarl? bakteriler ölmekte, dirençli bakterilerin say?s? artmakta, yeni enfeksiyon dirençli bakteriler ile geli?mektedir” dedi.
Bu dirençli bakterilerin tedavisi, s?kl?kla damar yoluyla hastane ko?ullar?nda yap?labilmektedir ?eklinde ifade eden Prof. Dr. Canan A?alar: “Ne kadar güçlü antibiyotik uygulan?rsa uygulans?n, sonuçta bakterilerin bu antibiyotikleri de tan?ma ve direnç geli?tirme yetenekleri bulunmaktad?r. Ancak son y?llarda yeni antibiyotik ke?finin çok az oldu?u bilinmektedir. Elimizde var olan antibiyotiklere direnç oranlar? yüksektir. Tedavisi mümkün olmayan bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle hastalar? kaybetme riski her geçen gün artmaktad?r. Yani yap?lmas? gereken öncelikle gereksiz antibiyotik kullan?m?ndan kaç?nmakt?r.Ne kadar az antibiyotik kullan?l?rsa, o kadar az direnç geli?ecektir. Öncelikle gereksiz yere antibiyotik kullan?m?n? azaltmak gerekiyor. Özellikle toplumda viral solunum yolu enfeksiyonunda hatal? bir ?ekilde antibiyotikler kullan?labilmektedir. Bunun engellenmesi gerekir. Antibiyotikler doktorun önerdi?i doz ve sürede kullan?lmal?d?r.”
Derneklerden “Hap? Yutma” halk fark?ndal?k kampanyas?
EKMUD, KL?M?K, H?DER ve Çocuk Enfeksiyon ve Ba????klama Derne?i'nin ortak bir kampanya ba?latt???na de?inen Prof. Dr. Canan A?alar sözlerini ?öyle sürdürdü: “ www.hapiyutma.com adresinde antibiyotik direnci ve antibiyoti?i do?ru kullanman?n neden gerekli oldu?u belirtilmekte, e?itici videolar ile halk?n bu konuda bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir. Antibiyotiklerin do?ru kullan?m? tüm toplumun katk?s? ile gerçekle?ebilir. Bu nedenle fark?ndal?k art?rma, bilinçlendirme içeren bu kampanyay? çok önemsiyoruz.”
Virüslere ba?l? enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisinin yeri yoktur
Prof. Dr. A?alar: “Virüslere ba?l? enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisinin yeri yoktur. Hastay? de?erlendirerek antiviral tedavi verilmektedir. Koronavirüs için T.C. Sa?l?k Bakanl??? Covid-19 Rehberi'nin önerileri do?rultusunda antiviral tedavi düzenlenmektedir. Bula??c? hastal?klar?n toplum içerisinde yay?lmas? özellikle hijyen ko?ullar?n?n yetersiz olmas?na ba?l?d?r. Her ?eyden önce temiz içme suyunun sa?lanmas?, meyve ve sebzelerin uygun ?ekilde y?kanmas?, hayvansal ürünlerin pi?irilerek tüketilmesi ve her ?eyden önce el hijyeni kurallar?na uyulmas? gerekmektedir. El hijyenini sa?lamak çok basit ama çok etkili bir yöntemdir. Son derece ucuzdur, su ve sabun yeterlidir. Ellerimizin birçok bakteri ve virüsün toplum içerisinde yay?lmas?n? sa?lad???n? bilmemiz gerekiyor. Covid-19 virüsü a??z, burun ve gözler yoluyla vücuda girmektedir. Yani bizim maske ile a??z ve burnumuzu kapatmam?z gerekir. El temizli?i ve hijyen kurallar?na uymak, insanlar aras?ndaki mesafeyi koruyabilmek, ?u anda virüsle mücadele için elimizdeki en önemli silaht?r” dedi.