Mesleki E?itimde 21.Yüzy?l Becerilerini Desteklemek

Millî E?itim Bakan Yard?mc?s? Mahmut Özer, k?sa sürede ba?ar?l? sonuçlar? görülen "Mesleki E?itim'de 21. Yüzy?l Becerilerinin Geli?tirilmesi" projesinin yayg?nla?t?r?lmas?n?n önemini vurgulad?.

Bakan Yard?mc?s? Özer'in Mesleki E?itim'de 21. Yüzy?l Becerilerinin Geli?tirilmesi konusunda kaleme ald??? de?erlendirmesi:
 
Mesleki e?itim ülkemizde y?llardan beri ekonomik kalk?nmaya önemli katk?lar sunmaktad?r. Mesleki e?itim mezunlar?n?n i? piyasas?nda i? gücüne kat?l?m ve istihdam oranlar? di?er lise türlerine göre oldukça yüksek iken i?sizlik oranlar? da özellikle son y?llarda yüksekö?retim mezunlar?n?n i?sizlik oranlar?n?n da alt?na dü?mü?tür. Tüm bu avantajlar?na ra?men Türkiye'de mesleki e?itimin, baz?lar? kendisinden baz?lar? e?itim sisteminden ve di?erleri de i? piyasas? ve yüksekö?retim ile ba?lar?ndan kaynaklanan çok say?da sorunu bulunmaktad?r. Milli E?itim Bakanl??? (MEB) y?llardan beri mesleki e?itimi güçlendirmek için çok önemli ad?mlar atm??t?r. Özellikle, 2023 E?itim Vizyonu sonras? mesleki e?itimde biriken sorunlar?n çözümlerine yönelik bütünsel bir bak?? ile sistematik ad?mlar atmaya ba?lam??t?r. ?ki y?l gibi k?sa sürede ço?u sorun alan?nda iyile?me sa?land??? görülmektedir. Covid-19 salg?n? ile mücadele günlerinde mesleki e?itimin sergilemi? oldu?u üretim performans?, güçlenen mesleki e?itimin sadece i? piyasas?n?n ihtiyaç duydu?u insan kayna??n? sa?lamakla kalmay?p ayr?ca ola?anüstü ko?ullarda üretim kapasitesini toplum yarar?na nas?l h?zl? bir ?ekilde harekete geçirebildi?ini de göstermi?tir. 
 
Mesleki e?itimde temel becerilerde eksiklik y?llardan beri dile getirilen önemli sorun alanlar?ndan birisini olu?turmaktad?r. Temel beceri eksikli?i, mesleki e?itimin kalitesini olumsuz etkiledi?i gibi, mezunlar?n i? hayatlar?ndaki h?zl? dönü?ümlere adaptasyonlar?n? da zorla?t?rmaktad?r. Bu eksikli?in maliyeti mesleki e?itim mezunlar?n? hayatlar? boyunca etkilemeye devam etmekte, bu eksikliklerle i? hayat?nda çal??maya ba?layan mezunlar uzun vadede yeni ko?ullara adapte olamad?klar?nda daha az beceri gerektiren i?lerde çal??ma veya en kötüsü i?siz kalma riskleri ile kar?? kar??ya kalabilmektedirler. Mesleki e?itimdeki temel becerilerdeki zay?fl?k asl?nda mesleki e?itimden çok e?itim sisteminin genel bir sorunudur. Temel e?itim seviyesinde gözlenen okullar aras? ba?ar? farklar? yeterince azalt?lamad??? için baz? ö?renciler temel becerileri kazanmada ba?ar?s?z olmaktad?r.

Ancak, bu yeterliliklerde eksikliklere ra?men temel e?itimde s?n?f geçmeye devam edilmesi, bu sorunu ortaö?retim kademesine ta??maktad?r. Temel becerilerde yetersiz olan ö?rencilerin büyük oranda mesleki ortaö?retime geçtikleri de bilinen bir gerçektir. Bu sürecin sonunda sorun PISA ara?t?rma sonuçlar?nda kendisini göstermekte, lise türlerindeki temel okuryazarl?k farklar? çok daha çarp?c? bir ?ekilde önümüze gelmektedir. Bu kapsamda mesleki ortaö?retim 43 en dezavantajl? okul türü olmaktad?r. Bu fark?n derecesi, asl?nda bir e?itim sisteminin ö?rencilerine sa?lad??? e?itli?e dair çok önemli bir göstergedir.

Temel e?itimde ve dolay?s?yla ortaö?retimde okullar aras? ba?ar? farklar? uzun zamand?r e?itim sistemimizin bir sorunu olarak ortada durmaktad?r. MEB, özellikle son y?llarda destekleme ve yeti?tirme kurslar? ve ilkokullarda yeti?tirme program? (?YEP) gibi farkl? mekanizmalarla temel becerilerdeki eksiklikleri telafi etmeye çal??maktad?r. Bu alandaki çal??malar ortaö?retim sistemimizin kalitesi aç?s?ndan son derece kritiktir. Zira temel e?itim alan?nda al?nacak olumlu mesafe nihayetinde mesleki ortaö?retimi de do?rudan olumlu etkileyecektir. Di?er taraftan, son y?llarda otomasyon ve yapay zekâ teknolojilerinin üretim ve hizmet sektörlerinde h?zla yayg?nla?mas? her meslek alan?ndan beklenen becerilerde dinamik dönü?ümlere yol açmaktad?r. 
 
?? piyasas?nda her meslek alan?nda insan ve makine i? gücü katk? da??l?m? sürekli de?i?mektedir. Bu çerçevede baz? i? pozisyonlar? yok olurken yeni i? pozisyonlar? da ortaya ç?kmaktad?r. Ayr?ca, mesleklerin beceri setleri de sürekli de?i?ebilmektedir. Bu de?i?im, mesleki e?itimin cevap vermesi gereken en önemli meydan okumay? olu?turmaktad?r. ?? piyasalar?nda gelinen nokta, mesleki e?itimde daha genel ve aktar?labilir becerileri ön plana ç?kart?rken ayn? zamanda yeni ko?ullara adaptasyonu kolayla?t?ran temel ve jenerik becerilerin kazand?r?lmas?na a??rl?k verilmesini gerektirmektedir. Dolay?s?yla, yeni ko?ullarda mesleki e?itimde temel becerilerin kazand?r?lmas? çok daha hayati öneme sahip olmu?tur.

Tam da bu noktada MEB, mesleki e?itim programlar?nda yeni ko?ullara adaptasyonu güçlendiren bir dönü?ümü gerçekle?tirmi?tir. Mesleki e?itim verilen alan ve dallarda sadele?meye gidilmi?, daha genel mesleki e?itim "Ba?ar?l? sonuçlar? k?sa sürede görülen bu projenin ayn? programlarda farkl? illerde de gerçekle?tirilebilmesi, ayr?ca e?itim verilen her alanda yeni becerileri destekleyici bu tip projelerin geli?tirilerek yayg?nla?t?r?lmas?, MEB'in bu ba?lamdaki çabalar?n?n verimlili?inin artmas?na katk? verme potansiyeli ta??maktad?r." programlar? olu?turulmu?, ayr?ca akademik derslerin a??rl?klar? art?r?lm??t?r. Di?er taraftan dijital okuryazarl?k ve yapay zekâ teknolojilerine yönelik becerileri destekleyen ilave müfredatlar olu?turulmu?tur. 
 
Geli?tirilen yeni mesleki e?itim programlar? 2020-2021 e?itim-ö?retim y?l? itibari ile uygulamaya konulacakt?r. Bir taraftan temel e?itimde temel becerilerdeki eksiklikler giderilmeye çal???l?rken di?er taraftan mesleki ortaö?retimde halen e?itim gören ö?rencilerin bu eksikliklerini giderebilmek için MEB, 2020 Temmuz ay? itibari ile 'Mesleki E?itimde 1.000 Okul Projesi'ni ba?latm??t?r. Bu proje mesleki ortaö?retim kurumlar?ndan temel beceri eksiklikleri, devams?zl?k ve terk oranlar? gibi baz? göstergeler aç?s?ndan en dezavantajl? durumda olan 81 ildeki 1.000 meslek lisesini merkezine alarak bu okullar?n dezavantajlar?n? giderebilmek için kütüphaneden, atölyelere, bili?im altyap?s?n? geli?tirmeden kültür, sanat ve spor imkânlar?n? art?rmaya kadar çok farkl? alanlarda yeni ad?mlar? içermektedir.

En önemlisi de bu okullardaki mevcut ö?rencilerin temel beceri eksikliklerinin giderilmesi için ilave telafi e?itim programlar? uygulanacakt?r. Böylece, mesleki e?itimde y?llardan beri sorun olan temel beceri eksiklikleri giderilmeye çal???lacakt?r. Bu proje, mesleki e?itimin kalitesini do?rudan art?raca?? gibi e?itim sistemimizdeki okullar aras? ba?ar? farklar?n? azalt?lmas?na da dolayl? olarak katk? verecektir. Di?er taraftan, MEB, Koç Holding ve IBM ortakl???yla Ankara'da iki y?ld?r uygulamada olan 'Mesleki E?itim'de 21. Yüzy?l Becerilerinin Geli?tirilmesi Projesi' ba?ar?l? bir ?ekilde sürdürülmekte ve ö?renci ve ö?retmenlere bu kapsamda destek sa?lamaktad?r.

Ba?ar?l? sonuçlar? k?sa sürede görülen bu projenin ayn? programlarda farkl? illerde de gerçekle?tirilebilmesi, ayr?ca e?itim verilen her alanda yeni becerileri destekleyici bu tip projelerin geli?tirilerek yayg?nla?t?r?lmas?, MEB'in bu ba?lamdaki çabalar?n?n verimlili?inin artmas?na katk? verme potansiyeli ta??maktad?r. Sonuç olarak, MEB taraf?ndan temel e?itimde okullar aras? ba?ar? farklar?n? azaltmak için at?lan yeni ad?mlar mesleki e?itimde hem yeni e?itim programlar? hem de 1.000 okul projesi ile birle?ti?inde mesleki e?itimin 21. yüzy?la uyarlanmas?nda çok önemli bir a?amaya geçilebilecektir.

Bu ad?mlar ba?ar?l? oldukça, mesleki e?itimde kalite de sürekli artacakt?r. Ayr?ca, ö?rencilerin sosyoekonomik seviyelerinin akademik ba?ar?lar?na olumsuz etkileri azalacak ve e?itim sistemi daha e?itlikçi olabilecektir. Özel sektörün de bu kapsamdaki katk?lar?n?n mesleki e?itim verilen tüm okullar? kapsayacak ?ekilde yayg?nla?t?r?lmas? bu çabalar?n ba?ar?ya ula?mas?n? sa?layacakt?r.